پاسارگاد شیراز | جاهای دیدنی، مسیر دسترسی، ساعت بازدید، نحوه اقامت
همه ما ایرانیان می‌دانیم که پاسارگاد شیراز یکی از بناهای تاریخی بسیار مهمی است که در این سال‌ها آن را حفظ کرده‌ایم. این بنای تاریخی از دوران هخامنشیان و از زمان کوروش بزرگ بر جای مانده است. برخی از مردمانی که درباره زندگی کوروش کبیر مطالعاتی داشته‌اند، شیفته شخصیت و بزرگی او شده‌اند. پاسارگاد به دستور کوروش و در شهرستان پاسارگاد استان فارس بنا شد.
در این آثار باستانی شهر پاسارگاد بناهایی همچون مقبره کوروش بزرگ، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه و... قرار دارند و همه این‌ها، پاسارگاد را به یک بنای تاریخی گردشگری تبدیل کرده است. هر ساله تعداد زیادی از مردم، از شهرهای مختلف به استان فارس سفر کرده تا از این مجموعه میراث جهانی پاسارگاد دیدن کنند. اکنون در ادامه همراه هتل سازی دریا باشید تا این بنا را به خوبی بشناسید و همه چیز را درباره آن بدانید.
پاسارگاد شیراز کجاست؟
پاسارگاد در دشت مرغاب استان فارس، شهرستان پاسارگاد بنا شده است. به‌طور دقیق‌تر باید بگوییم که این مجموعه در 130 کیلومتری شمال شیراز واقع شده است. همانطور که گفتیم در این مجموعه میراث جهانی، ساختمان‌های بسیاری مثل مقبره کوروش، کاروانسرای مظفری، محوطه مقدس، تنگه بلاغی، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، آب‌نماهای باغ شاهی، کاخ دروازه، باغ پادشاهی پاسارگاد، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت و دو کوشک قرار دارند.
این مجموعه در سال 1383 به طور رسمی در فهرست میراث جهانی ثبت شد و همین امر نشان دهنده ارزش‌های بی‌شمار این بنای تاریخی است. در واقع پاسارگاد را می‌توان اولین پایتخت هخامنشیان دانست که وسعت بسیاری نیز دارد. این مجموعه بی شک یکی از معروف‌ترین آثار باستانی شهر پاسارگاد بوده که هرساله تعداد زیادی گردشگر را به خود جذب می‌کند.
بهترین زمان بازدید از پاسارگاد شیراز چه زمانی است؟
پاسارگاد استان فارس از اقلیم آب و هوایی کوهستانی مدیترانه‌ای برخوردار بوده و زمستان‌های این منطقه به شدت طاقت فرساست و سرمای زیاد آن ممکن است برای اکثر افراد آزاردهنده باشد. بنابراین می‌توان گفت که بهترین زمان برای بازدید از پاسارگاد شیراز، در فصل بهار و پاییز است.
در فصل بهار و پاییز این منطقه آب و هوای بی نظیری دارد و به راحتی می‌توان همه بناهای این مجموعه را به طور کامل و دقیق تماشا کرد. البته این مجموعه در فصل تابستان نیز آب و هوای معتدلی دارد و پذیرای گردشگران بسیاری است؛ اما بهترین زمان از همه لحاظ، همان فصل بهار و پاییز است. این مجموعه در دشتی بسیار وسیع و پهناور و میان کوهستان‌ها قرار دارد. سرسبزی محیط اطراف آن به زیبایی این مجموعه افزوده است. در فصل بهار، چنان این مجموعه سرسبز و زیباست و چشم‌ها را به خود خیره می‌کند که این فصل را بهترین زمان بازدید از پاسارگاد می‌دانند.
تاریخچه پاسارگاد شیراز
طبق روایات و برخی از شواهد این بنا به دستور کوروش بزرگ و در دوره هخامنشیان ساخته شده است. کوروش کبیر بنیان‌گذار سلسله هخامنشیان بوده و در جنگ‌های بی‌شماری که داشته، فتوحات بسیاری را به دست آورده است. سرانجام این پادشاه بزرگ در جنگ با ماساگت‌ها کشته می‌شود و در این مجموعه دفن می‌شود. به همین دلیل مقبره کوروش یکی از معروف‌ترین بناهای موجود در این مجموعه میراث تاریخی است.
به طور کلی اکثر افراد، پاسارگاد را به خاطر آرامگاه کوروش کبیر به یاد سپرده‌اند و با آوردن نام پاسارگاد اولین چیزی که در ذهن‌ها تداعی می‌شود، یاد و خاطره کوروش، پادشاه بزرگ هخامنشیان است. بعد از کوروش نیز پادشاهان زیادی در این مجوعه حکومت کردند و بناهای بی‌شمار دیگری را نیز ساختند.
پاسارگاد شیراز بعد از حمله اسکندر مقدونی به ایران، آسیب‌های جدی و فراوانی دید و مقبره کوروش نیز از آسیب‌ها در امان نبود. در آن زمان تمام اشیاء با ارزش این مجموعه که توسط کوروش و سایر پادشاهان هخامنشی فتح شده بودند به غنیمت برده شدند. اما طبق تحقیقات و شواهدی که وجود دارد چندی بعد اسکندر دستور می‌دهد که مقبره کوروش را دوباره بازسازی و مرمت کنند. شاید اگر اسکندر به فکر مرمت این مجموعه و آرامگاه کوروش نمی‌افتاد تاکنون دیگر آثاری از آن باقی نمانده بود. شاید جالب باشد که بدانید نام پاسارگاد از کجا آمده است؟ نام پاسارگاد که به معنای نیکان روزگار است، از نام قبیله شاهان پارسی یعنی قبیله پاسارگاد گرفته شده است؛ زیرا هخامنشیان نیز از طایفه پاسارگادیان بوده و در پارس اقامت داشته‌اند.
مسیر دسترسی به پاسارگاد
از استان شیراز تا شهر باستانی پاسارگاد و مجموعه پاسارگاد چیزی حدود 130 کیلومتر فاصله است. برای رفتن به سمت این مجموعه باید از شهر اصفهان گذر کرده تا به سعادت شهر که مرکز شهرستان پاسارگاد است برسید.
بعد از آن با راهنمایی تابلوها می‌توانید خود را به این مجموعه برسانید. طبق نوشته روی این تابلوها، باید از سعادت شهر 20 کیلومتر جلوتر روید تا به روستای مادر سلیمان و کول شور برسید و بعد از گذر از این روستاها به پاسارگاد خواهید رسید. از این روستاها تا مجموعه پاسارگاد تنها 2 کیلومتر فاصله است و می‌توانید در این میان و تا قبل از رسیدن به این مجموعه از فضاهای دیدنی بین راه و روستاهای اطراف نیز دیدن کرده و یک سفر بی نظیر را تجربه کنید.
جاهای دیدنی پاسارگاد
همانطور که گفتیم مجموعه پاسارگاد شیراز، از بناهای تاریخی بسیار زیادی تشکیل شده است که هر کدام از آنها زیبایی و اهمیت خاص خود را دارند. در ادامه همراه ما باشید تا با این بناها آشنایی مختصری پیدا کنید.
آرامگاه کوروش کبیر
بسیاری از افراد به قصد دیدن مقبره کوروش کبیر راهی این مجموعه می‌شوند. آرامگاه کوروش آخرین بار در سال 97 و به دست مرمت کننده‌های ایتالیایی، به بهترین نحو بازسازی شد. در قدیم الایام آرامگاه کوروش را به نام مشهد مادر سلیمان می‌شناختند. مقبره اصلی کوروش بر روی هفت پله سنگی قرار گرفته و مساحت آن چیزی حدود 165 متر مربع است. طبق روایات، در این مقبره دو حفره وجود دارد که برخی معتقدند کوروش و همسرش در آنجا دفن شده‌اند. جنس سنگ‌های این مقبره از مرمر بوده و چیزی حدود 11 متر ارتفاع دارد.
مقبره کوروش، در حدود 1 کیلومتری جنوب غربی کاخ‌های پاسارگاد قرار دارد. از همه سوی دشت مرغاب می‌توان آرامگاه کوروش را نظاره کرد؛ به‌خصوص اگر از تنگه بلاغی وارد پاسارگاد شوید. این مقبره به شکل هرمی ساخته شده و قدمت آن به قبل از سال 529 پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. این مقبره چیزی حدود 2500 سال در برابر عوامل مخرب طبیعی و غیرطبیعی دوام آورده و هنوز هم پابرجاست. سقف این آرامگاه از داخل صاف و ساده بوده و از بیرون شبیه عدد هشت است. طبق تحقیقات این گودی سقف نیز مطابق سنت هخامنشی‌ها، برای سبک‌تر شدن و بهتر جابه جا کردن سنگ‌های گران آن است.
مجموعه باغ شاهی
باغ شاهی یکی از ساختمان‌های مجموعه پاسارگاد بوده که برخی از محققان آن را ریشه معماری باغ‌های ایرانی می‌دانند. در کتاب‌های تاریخی نوشته شده که طرح این باغ را خود کوروش کبیره کشیده و نحوه معماری آن به دستور خود کوروش بوده است. این باغ هم در مسیر عبور جوی آب قرار دارد و هم این‌که دیوارهای بلندی دور تا دور آن را گرفته‌اند. علاوه بر این‌ها در داخل این باغ یک عمارت تابستانی و یک استخر پر آب نیز قرار دارند.
قدمت این باغ به زمان پیدایش قنات‌ها باز می‌گردد و جزو اولین باغ‌هایی‌ست که در مسیر قنات ساخته شده است. باغ شاهی، شامل مجموعه‌ای از کوشک‌ها، کاخ‌ها و جوی‌های سنگی و گلی بوده که تنها برخی از آنها باقی مانده‌اند. این باغ چیزی حددود 8 هکتار وسعت داشته و تمام بناهای دیگر را در خود جای داده است.
باغ شاهی که به پردیس کوروش معروف بوده، پر است از درختان سبز سر به فلک کشیده، گل‌های رنگارنگ و پرندگان گوناگون که همه این‌ها نشان از سلیقه منحصر به فرد کوروش هخامنشی هستند. گل‌ها و درختان این باغ از طریق جوی‌های سنگی که به آبنمای باغ شاهی معروف‌اند آبیاری می‌شوند. در کل معماری آن بسیار حساب شده و روشنفکرانه بوده است. این آب‌نماها جلوه بسیار زیبا و خاصی را به این باغ بخشیده‌اند که هیچکس از دیدن آنها سیر نمی‌شود. باید بگوییم که آب مورد نیاز این باغ از طریق انشعاب‌هایی که از رودخانه پلوار جدا می‌شوند تأمین می‌شده و آب آب‌نماهای آن نیز به واسطه جوی‌های عبور آب و حوضچه‌ها تأمین می‌شوند.
کاخ اختصاصی پاسارگاد
کاخ اختصاصی پاسارگاد شیراز که در واقع کاخ اختصاصی کوروش و منزل مسکونی او بوده است از سی ستون سفید سنگی تشکیل شده که انتهای همه آنها به شکل چهارگوش و مربعی هستند. این بنا یکی از بزرگ‌ترین کاخ‌های پاسارگاد و این شهر باستانی به شمار می‌رود و چیزی حدود 3428 متر مساحت دارد. این کاخ از یک تالار مرکزی و دو ایوان شرقی و غربی تشکیل شده که به همه محوطه پاسارگاد دید دارد.
بر روی درهای این کاخ می‌توان تصویری از کوروش کبیر را به همراه پیش خدمت آن مشاهده کرد. کنار درگاه شرقی این کاخ اختصاصی، یک ایوان سکویی شکل قرار گرفته که به سمت باغ شاهی یا همان پردیس است و احتمال می‌رود که کوروش کبیر برای نظاره باغ شاهی بر روی آن می‌نشسته است.
در قسمت جنوبی این کاخ یک اتاقک سنگی دیده می‌شود که حفره درون آن با دیواره‌های آجری و خشتی چفت شده و این نشان از معماری اصولی و استحکام بناها دارد. در بالای این جرز یک کتیبه قرار دارد که کوروش به خط خود در آن چیزهایی نوشته و خود را معرفی کرده است. این‌کار نشان می‌دهد که کوروش نمی‌خواسته بعد از مرگش نام و نشانش را نیز با او دفن کنند.
کاخ دروازه
مساحت این کاخ چیزی حدود 728 متر بوده و تالار اختصاصی آن نیز حدود 688 متر مساحت دارد. سقف تالار این کاخ را هشت ستون با ارتفاع 16 متر نگه‌داری می‌کنند. کاخ دروازه دو در اصلی داشته که به سمت شمال شرق و جنوب شرق قرار دارند و دو در فرعی آن نیز به سمت شمال شرق و جنوب غرب قرار گرفته‌اند. اتاق نگهبانان این کاخ نیز در کنار درهای شمال شرق و جنوب غرب قرار داشته است. این کاخ، دروازه ورودی به پاسارگاد شیراز بوده است.
ارتفاع درگاه‌های این تالار چیزی حدود 9 متر بوده که متأسفانه امروزه فقط یکی از جرزهای درگاه شمالی آن باقی مانده است. بر روی این جرز نقش بسیار زیبایی حک شده که انسانی را نشان می‌دهد که دارای 4 بال بوده و در حال نیایش و دعا است. این نقش‌ها همگی می‌توانند معتقد بودن این شاه هخامنشی را اثبات کنند.
کاخ بارعام یا کاخ پذیرایی کوروش
کاخ بار عام پاسارگاد شیراز که به کاخ پذیرایی کوروش معروف است چیزی حدود 2473 متر مساحت داشته و در محور شمال غربی و جنوب شرقی ساخته شده است. تالار این کاخ بسیار وسیع و بزرگ بوده و هشت ستون وسط آن قرار گرفته‌اند. در هر چهار سمت این کاخ ایوانی با ستون‌های کوچک و دو اتاق طراحی شده که برای مهمانان در نظر گرفته شده بودند. ارتفاع تالار این کاخ نسبت به ایوان‌های اطراف آن بسیار بالاتر بوده و سر هر هشت ستون آن از سنگ سیاه و سفید ساخته شده است. طبق گفته مورخین، 7 ستون این تالار را برای ساختن مسجدی در نزدیک مقبره کوروش، به آنجا انتقال داده بودند که اکنون همگی به جای خود بازگردانده شدند.
ستون‌ها و درگاه‌های ایوان‌های این کاخ از سنگ سیاه ساخته شده‌اند. بر روی درگاه شمالی این تالار که با درگاه شمال غربی ارتباط دارد، نقش پای یک انسان و یک عقاب حک شده است. بر روی درگاه جنوب شرقی آن نیز شکلی که از ترکیب انسان، گاو و ماهی به وجود آمده حکاکی شده است. بر روی یکی از کتیبه‌های این کاخ که بر روی سر در درگاه جنوبی آن قرار گرفته، متنی میخی نوشته شده که معنی آن به پارسی (من کوروش شاه هخامنشیان) است. کوروش در این کاخ از مهمانان خاص و اشخاصی که برای مذاکرات از ملل‌های دیگر به ایران سفر می‌کرده‌اند پذیرایی می‌نموده است.
آرامگاه کمبوجیه
آرامگاه کمبوجیه پاسارگاد شیراز را به عنوان زندان سلیمان می‌شناسند. ارتفاع کلی این بنا به 09/14 متر می‌رسد. این زندان از یک برج مربعی شکل و سه ردیف پنجره کاذب تشکیل شده است. دیواره‌های این برج با استفاده از سنگ‌های بزرگ ساخته شده‌اند که بر اساس شواهد موجود به فرمان کوروش ساخته شده است. البته متأسفانه دیگر چیز زیادی از این بنا باقی نمانده و تنها یک دیوار از آن بر جای مانده است. شکل کلی این بنا شبیه به کعبه زرتشت در نقش رستم بوده اما استحکام آن بسیار بیشتر از کعبه زرتشت است. طبق تحقیقات برخی از مورخین و آثار و شواهدی که از داخل این بنا و محیط اطراف آن به دست آمده، احتمالا این کاخ آرامگاه کاساندان، همسر کوروش کبیر باشد.
مسجد پاسارگاد
مسجد پاسارگاد شیراز در زمان فرمانروایی اتابکان و توسط اتابک سعد بن زنگی، در کنار مقبره کوروش ساخته شده است. این مسجد یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایرانی به شمار می‌رود که تا قبل از جشن‌های 2500 ساله شاهنشاهی نیز پا برجا بود. کتیبه‌های قرآنی و ستون‌های سنگی این مسجد به دست گروه مرمت و با تأیید باستان شناسی بازسازی شدند و به محل دیگری انتقال یافتند. این مسجد بهگونهای ساخته شده بود که مقبره کوروش در بین آن قرار داشت و در قسمت سمت راست آرامگاه کوروش نیز یک محراب که در آن آیاتی از سوره فتح و اسما جلاله بود، دیده می‌شد. طبق گفته لرد جورج ناتانیل کرزن، این مسجد، به مسجد مادر سلیمان نیز معروف بوده و در اطراف آن قبر تعداد زیادی مسلمان به چشم می‌خورد.
تل تخت پاسارگاد
در محوطه پاسارگاد یک سکوی بسیار بزرگ که به تل تخت یا مادر سلیمان معروف است، قرار دارد. در قسمت شمالی این تل تخت دو پله برای رفتن بر روی تخت وجود دارد. البته اکنون دیگر چیز زیادی از این پلکان‌ها باقی نمانده است. بخش دفاعی این تل در قسمت ضلع جنوبی آن قرار دارد. این تل تخت پاسارگاد تا پایان دوره هخامنشیان کاملا سالم بوده و این تخت به عنوان یک خزانه سلطنتی دست نخورده و کاملا سالم به اسکندر مقدونی رسید. این بنا ابتدا به دستور کوروش بزرگ ساخته شد اما با مرگ او همه چیز متوقف شد تا دوباره داریوش بزرگ اقدام به ساخت آن با استفاده از آجرهای خشتی کرد.
.
سنگ نگاره انسان بالدار
این سنگ نگاره انسان بالدار دارای نقوشی با مفاهیم بسیار عمیق بوده که اندیشه والای کوروش کبیر را تداعی می‌کنند. این سنگ نگاره در واقع مردی را به نمایش گذاشته که با ریش‌های کوتاه و جامه بلند، تاجی را بر سر گذاشته که با چهار بال خود به سوی مرکز کاخ است. تزیین اطراف این سنگ نگاره بسیار زیبا، چشم نواز و پرجلوه بوده و در واقع می‌توان گفت این بنا، سالم‌ترین بنای به جا مانده پاسارگاد شیراز است. این نقوش نشان می‌دهند که کوروش کبیر اندیشه بسیار والایی داشته و برای معماری این سنگ از معماری تمدن‌های مختلف کمک گرفته است. این نقش‌ها نشان دهنده اتحاد و همدلی بین مردم ملل مختلف هستند.
پل پاسارگاد
پل پاسارگاد، در فاصله 155 متری غرب کاخ دروازه قرار دارد. این پل در اصل ورودی ساده‌ای برای گذر میان کاخ‌های پاسارگاد در دوره هخامنشی بوده است. قدمت این پل به درستی مشخص نیست اما این را می‌دانیم که حداقل متعلق به اواخر دوره هخامنشیان یا دوره بعد از آن است.
تنگ بلاغی
بین دشت پاسارگاد و دشت سعادت شهر درهی بسیار سرسبزی وجود دارد که آن را تنگه بلاغی نامیده‌اند. این دره دارای یک رودخانه دائمی بوده که بر زیبایی محوطه آن افزوده است. گفته شده که این رودخانه از روستای قصر یعقوب سرچشمه گرفته است. همین زیبایی و سرسبزی و وجود چشمه همیشه پرآب، اکثر گردشگران را به این تنگه جذب می‌کند.
طبق تحقیقات این محوطه را یک محوطه استحصال شیره انگور و کارگاه ذوب فلز در زمان ساسانی دانسته‌اند. همچنین در دوره اسلامی نیز گورستانی با نام شهدای مار که دارای سنگ قبرهای ساده بودند در این تنگه به وجود آمد که طبق خطوط نسخ و ثلث روی آنها دریافتند که برای دوران صفویه به بعد است.
کاروانسرای مظفری
در جایی نزدیک مقبره کوروش یک بنا وجود دارد که مساحت حیاط آن چیزی حدود 208 مترمربع است. در پشت این کاروانسرا اتاق‌های کوچک و بزرگ فراوانی قرار دارند و درب اصلی آن رو به مشرق است. این بنا در دوره آل مظفر و به دست شاه مظفری ساخته شده است. البته هنوز هم بین محققین اختلاف نظر وجود دارد که اینجا کاروانسرا بوده یا مدرسه. دو محراب سنگی در سکوی جنوبی این کاروانسرا قرار دارند و تمام دیوارهای این کاروانسرا از سنگ مرمر ساخته شده‌اند.
ویژگی‌های معماری پاسارگاد
تمام بناهای پاسارگاد بهگونهای طراحی و ساخته شده‌اند که هم از زیبایی چشم نوازی برخوردارند و هم این‌که استحکام و مقاومت بالایی دارند. در ساخت این بناها بیشتر از سنگ مرمر و سنگ آهک استفاده شده و کاخ‌های آن بهگونهای ساخته شده‌اند که به یکدیگر دید داشته باشند. همچنین سخت کاخ‌ها در مسیر جوی آب نیز نشان از هوش معماری بالای کوروش کبیر و معماران آن زمان است.
نحوه اقامت در پاسارگاد شیراز
در نزدیکی پاسارگاد شیراز اقامتگاه‌ها و هتل‌هایی قرار دارند که گردشگران برای استراحت و اقامت چند روزه می‌توانند در آنها ساکن شوند. برخی از هتل‌هایی که نزدیک این مجوعه هستند عبارتند از: هتل هما، هتل پارس، هتل پارک، هتل آریوبرزن، هتل پارسه، هتل ارم، هتل ارگ، هتل پارک سعدی، هتل کوثر لار، هتل داریوش، هتل ساسان و هتل فارس. این هتل‌ها به صورت تمام وقت پذیرای گردشگران پاسارگاد شیراز خواهند بود. برای رزرو اتاق نیز می‌توان با شماره این هتل‌ها تماس گرفت.
اگر تمایل دارید در سفرهای ایرانگردی خود اقامت ارزان قیمت و با کیفیتی را تجربه کنید، پیشنهاد ما استفاده از کارت های اعتباری تخفیف هتل، شرکت توسعه هتل سازی دریا است. برای مشاهده ویژگی های منحصر به فرد این کارت ها لطفا از صفحه کارت تخفیف هتل دیدن نمایید.
سؤالات متداول
1- پاسارگاد چند کیلومتری شیراز است؟ پاسارگاد در 130 کیلومتری شهر شیراز قرار دارد.
2- آیا پاسارگاد مقبره کوروش است؟ بله، مقبره کوروش نیز یکی از بناهای معروف پاسارگاد است.
3- ساعت بازدید از پاسارگاد چگونه است؟ در فصل بهار و تابستان از ساعت 19.30 دقیقه و در فصل پاییز و زمستان از ساعت 17.30 دقیقه می‌توان از مجموعه پاسارگاد دیدن کرد.
سخن پایانی
پاسارگاد شیراز که در شهر باستانی پاسارگاد قرار دارد از مهمترین بناهای تاریخی استان فارس به شمار می‌رود. این مجموعه در میراث جهانی به ثبت رسیده و مقبره کوروش یکی از بناهای معروف آن است. تأسیس این مجموعه به فرمان کوروش کبیر بوده و دستور معماری برخی از بناها را نیز خود آن صادر کرده است. در این مجموعه بناهای دیگری از جمله: باغ شاهی، مقبره کوروش، پل پاسارگاد، سنگ نگاره انسان بالدار، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی پاسارگاد، آرامگاه کمبوجیه و غیره قرار دارند.
